Rękojmia a gwarancja – podobieństwa i różnice

We wcześniejszych artykułach przybliżyliśmy tematykę odpowiedzialności za wady zarówno z perspektywy konsumenta, jak i przedsiębiorcy. Z problematyką odpowiedzialności za wady nieodłącznie wiążą się pojęcia takie jak rękojmia i gwarancja. Są to dwie instytucje prawne funkcjonujące w polskim prawie, które w praktyce są często mylone ze sobą, mimo że wynikają z odrębnych od siebie przepisów.

Zarówno jedna jak i druga forma ochrony kupującego służy do zabezpieczenia jego interesów w przypadku wadliwości zakupionych produktów. W niniejszym artykule przedstawimy porównanie rękojmi i gwarancji, wskazując na ich różnice oraz podobieństwa.

Przeczytaj także:

• Rękojmia i wady towarów – co powinien wiedzieć przedsiębiorca?
• Odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru – jak ustawa o prawach konsumenta chroni kupujących?

Najważniejsze prawa i obowiązki stron

Rękojmia jest ustawowym obowiązkiem sprzedawcy, który odpowiada za wady fizyczne i prawne rzeczy sprzedanej. Rękojmia nie jest opcjonalna – wynika z przepisów Kodeksu cywilnego, a sprzedawca w przypadku gdy kupującym jest konsument, nie może jej wyłączyć, chyba że przepisy szczególne dopuszczają taką możliwość. Z kolei w przypadku obrotu obustronnie profesjonalnego (B2B) przepisy Kodeksu Cywilnego dopuszczalne są modyfikacje odpowiedzialności, a nawet jej wyłączenie.

Rękojmia:

• Jest uregulowana w przepisach art. 556 – 576 Kodeksu cywilnego.
• Odpowiedzialność ponosi sprzedawca.
• Dotyczy wszystkich umów sprzedaży zawieranych przez osoby fizyczne i prawne (sprzedawcy i kupujący).
• Obejmuje zarówno wady fizyczne (np. uszkodzenia, usterki) jak i prawne (np. brak uprawnień do sprzedaży towaru).
• Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi przez okres dwóch lat (pięć lat w przypadku nieruchomości).
• W ramach rękojmi kupujący może żądać naprawienia wad, wymiany towaru na nowy, obniżenia ceny albo od umowy odstąpić.

Gwarancja jest dobrowolna i jej udzielenie następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Gwarantem może być dowolny podmiot, którym z reguły jest producent. Gwarancja może obejmować różne warunki i zasady, które są określane przez gwaranta.

Gwarancja:

• Jest uregulowana w przepisach art. 577 – 581 Kodeksu cywilnego.
• Jest dobrowolna i zależna od decyzji gwaranta, a jej zakres jest określany indywidualnie.
• Odpowiedzialność ponosi gwarant, którym może być dowolny podmiot, najczęściej jest nim producent.
• Gwarant jest zobowiązany do spełnienia obowiązków określonych w oświadczeniu gwarancyjnym (dokumencie gwarancyjnym). Obowiązki te mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. Mogą one pokrywać się z uprawnieniami, z jakich może skorzystać kupujący przy rękojmi, ale mogą być również od nich odmienne.
• Termin gwarancji wynosi dwa lata, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana, przy czym dopuszczalne jest zastrzeżenie innego terminu.

Czas trwania i zakres odpowiedzialności

Rękojmia:

• Odpowiedzialność jest niezależna od winy sprzedawcy.
• Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.
• Czas trwania rękojmi wynosi 2 lata od momentu wydania towaru, przy czym w przypadku sprzedaży konsumenckiej funkcjonuje domniemanie, iż wada która ujawniła się w ciągu roku, istniała w momencie sprzedaży. Dla kupującego oznacza to, że to na sprzedawcy ciąży obowiązek udowodnienia, że wada powstała z winy konsumenta.
• W przypadku sprzedaży konsumenckiej ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.
• Przy sprzedaży między przedsiębiorcami odpowiedzialność z tytułu rękojmi można rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć.

Gwarancja:

• Okres gwarancji może być dowolny i ustalany przez gwaranta. Może wynosić 1 rok, 2 lata, 5 lat, a nawet dłużej.
• Gwarancja może obejmować wady wynikające z niewłaściwego użytkowania, ale również może być korzystniejsza dla konsumenta, oferując szerszy zakres napraw i wymiany towaru, także w przypadku uszkodzeń, które nie stanowią wad fabrycznych.
• W przypadku gwarancji Kodeks cywilny umożliwia gwarantowi liczne modyfikacje reguł w oparciu o które poniesie odpowiedzialność, tj. gwarant w oświadczeniu gwarancyjnym może określić warunki i procedurę skorzystania z gwarancji, a także wspomnianą długość okresu gwarancyjnego.

Wykonanie reklamacji

W przypadku rękojmi konsument składa reklamację do sprzedawcy, który jest zobowiązany do odpowiedzi w ciągu 14 dni od jej zgłoszenia. Reklamacja powinna zawierać opis wady oraz żądanie naprawy, wymiany towaru, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy.

Reklamacja z tytułu gwarancji jest składana do gwaranta, a procedura może być określona w dokumencie gwarancyjnym. Gwarant może określić szczególne warunki reklamacyjne, takie jak konieczność dostarczenia towaru do punktu serwisowego, wypełnienia formularza reklamacyjnego lub innych procedur.

Możliwość łączenia rękojmi i gwarancji

Rękojmia i gwarancja, choć różnią się podstawą prawną i procedurą, mogą występować równolegle. Konsument może skorzystać zarówno z rękojmi, jak i gwarancji – w przypadku, gdy towar posiada wadę, może zgłosić reklamację zarówno z tytułu rękojmi, jak i z tytułu gwarancji (jeśli producent udzielił gwarancji). W art. 579 Kodeksu cywilnego wprost wskazano, że kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu niezgodności rzeczy sprzedanej z umową niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Co więcej, wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu niezgodności rzeczy sprzedanej z umową.

Autorem artykułu jest mecenas Mateusz Skowron z kancelarii MASIOTA – adwokaci i radcowie prawni.