Odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru – jak ustawa o prawach konsumenta chroni kupujących?

W Polsce odpowiedzialność za wady towaru opiera się na kilku kluczowych instytucjach prawnych, które zabezpieczają interesy kupujących. Przedmiotem niniejszego artykułu będzie przybliżenie podstawowych reguł odpowiedzialności za wady w przypadku ochrony konsumenckiej.

Konsument – kiedy nim jesteśmy?

Definicję konsumenta znajdziemy w art. 22¹ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową”.

Co istotne, decydujące jest samo uczestnictwo w transakcji niebędącej przejawem wykonywania działalności gospodarczej czy zawodowej. A zatem konsumentem, może być również osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą lub zawodową, o ile dana transakcja nie jest nią objęta. W praktyce jest to kwestia niejednokrotnie trudna do ustalenia, wymagająca każdorazowej interpretacji danej transakcji.

O ile ogólne reguły dotyczące odpowiedzialności za wady zostały uregulowane w Kodeksie cywilnym, to w przypadku konsumentów zastosowanie znajdują regulacje ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (zwana dalej: „Ustawą”), która reguluje kwestie odpowiedzialności sprzedawcy za zgodność towaru z umową i zapewnia konsumentom szeroki wachlarz ochrony ich interesów. Co więcej, Ustawa posługuje się pojęciem przedsiębiorcy, które jest szersze niż sprzedawca, co ma służyć zwiększeniu ochrony prawnej. Na potrzeby niniejszego artykułu pojęcia te będą używane zamiennie.

Przeczytaj także:

• Deweloperzy nadal budują
• Texfelt rozszerza asortyment podkładów

Zgodność towaru z umową – fundament odpowiedzialności sprzedawcy

Podstawowym pojęciem w ww. ustawie jest zgodność towaru z umową, która obejmuje zarówno jakość towaru, jego stan, jak i funkcjonalność. Zgodnie bowiem z art. 43b Ustawy:

„1. Towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności jego:

• opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
• przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.

2. Ponadto towar, aby został uznany za zgodny z umową, musi:

1) nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;

2) występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może rozsądnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że:

1. a) nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie, nie mógł o nim wiedzieć,
2. b) przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakich publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób,
3. c) publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy;

3) być dostarczany z opakowaniem, akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;

4) być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru”.

Sprzedawca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tego momentu, co stanowi ustawowy okres ochrony. Domniemywa się, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem dwóch lat od chwili dostarczenia towaru, istniał w chwili jego dostarczenia.

Innymi słowy, to na sprzedawcy spoczywa ciężar udowodnienia tego, że wada nie istniała w chwili dostarczenia towaru konsumentowi. Jest to istotne ułatwienie dla konsumenta, ponieważ to sprzedawca musi wtedy udowodnić, że wada powstała później.

Obowiązki sprzedawcy w przypadku niezgodności towaru z umową

Gdy konsument zgłasza niezgodność towaru z umową, sprzedawca ma obowiązek rozpatrzyć reklamację a konsumentowi – w zależności od sytuacji – przysługują następujące roszczenia:

1. Naprawa lub wymiana towaru – w pierwszej kolejności konsument może żądać, aby sprzedawca naprawił towar lub wymienił go na nowy, wolny od wad. Co istotne, konsument ma prawo żądać usunięcia wad lub wymiany bez żadnych dodatkowych kosztów, w tym bez kosztów związanych z demontażem wadliwego towaru i zamontowaniem nowego.
2. Żądanie obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy – w sytuacji gdy:

• przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodności z umową;
• przedsiębiorca nie doprowadził towaru do zgodności z umową;
• brak zgodności towaru z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową;
• brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy bez uprzedniego skorzystania z żądania naprawy lub wymiany towaru;
• z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

W przypadku odstąpienia od umowy należy pamiętać, iż konsument nie może odstąpić od umowy, jeżeli brak zgodności towaru z umową jest nieistotny, przy czym domniemywa się, że brak zgodności towaru z umową jest istotny. Oznacza to, iż to ponownie na sprzedawcy spoczywa ciężar wykazania, że wada towaru nie jest istotna.

Terminy i zasady składania reklamacji

Ustawa o prawach konsumenta określa, że konsument może skorzystać z powyższych uprawnień przez okres dwóch lat od wydania towaru.

W praktyce konsument:

• Zgłasza niezgodność towaru z umową poprzez reklamację skierowaną do sprzedawcy, najlepiej na piśmie, z opisem wady.
• Ma prawo oczekiwać odpowiedzi od sprzedawcy w ciągu 14 dni – jeżeli sprzedawca nie odpowie w tym terminie, uznaje się, że zgadza się z roszczeniami konsumenta i uznaje reklamację.

Jak skutecznie skorzystać z uprawnień przewidzianych przez przepisy ustawy o prawach konsumenta?

Aby skutecznie dochodzić swoich praw na podstawie ustawy o prawach konsumenta, konsument powinien:

1. Dokładnie dokumentować umowę i dowody zakupu – warto zachować wszystkie paragony, faktury i wszelkie dokumenty dotyczące zakupionego towaru.
2. Złożyć reklamację na piśmie – reklamację najlepiej złożyć w formie pisemnej (może to być także wiadomość e-mail), aby mieć dowód zgłoszenia.
3. Domagać się terminowej odpowiedzi – sprzedawca powinien odpowiedzieć na reklamację w ciągu 14 dni, a brak odpowiedzi jest równoznaczny z uznaniem reklamacji za zasadną.

 

Podsumowując, ustawa o prawach konsumenta wyposaża konsumentów w solidne narzędzia ochrony ich interesów, szczególnie w zakresie odpowiedzialności sprzedawcy za zgodność towaru z umową. Sprzedawca jest zobowiązany do dostarczenia towaru zgodnie z umową, a w razie stwierdzenia niezgodności konsument może domagać się naprawy lub wymiany, obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy. Dzięki ustawie konsument jest w uprzywilejowanej pozycji i ma pełne prawo oczekiwać, że zakupione produkty spełnią obiecane standardy. W następnych artykułach przybliżymy Państwu dalsze zagadnienia z zakresu odpowiedzialności za wady, w tym wady usług, gwarancji czy sprzedaży między przedsiębiorcami. W razie pytań lub wątpliwości zachęcamy do kontaktu.

Autorem artykułu jest mecenas Mateusz Skowron z kancelarii MASIOTA – adwokaci i radcowie prawni.